عقد تملیکی و عقد عهدی چه هستند و تفاوت آن ها چیست؟

در قواعد مربوط به عقود، قراردادها در دسته بندی ها مختلفی مانند عقود معوض و غیر معوض، عقود معین و نامعین، عقود لازم و جایز و… قرار می گیرند. یکی از این دسته بندی ها، تقسیم بندی عقود به عقد تملیکی و عقد عهدی است. در ادامه با پیگرد همراه باشید تا این دو نوع قرارداد را تعریف کرده و سپس تفاوتشان را مشخص کنیم.

تعریف عقد تملیکی

به قراردادی عقد تملیکی گفته می شود که به وسیله آن، مالی (مانند خودرو، خانه و…) از ملکیت شخصی خارج شده و به ملکیت دیگری وارد شود. به عنوان مثال می توان عقد بیع یکی از پر استفاده ترین انواع عقد تملیکی است که در به سبب آن مالکیت بر مالی از فروشنده به خریدار منتقل می گردد.

عقد تملیکی موجب انتقال مالکیت می شود.

تعریف عقد عهدی

در عقد عهدی حرفی از انتقال مالکیت زده نمی شود و بحث بر سر انجام دادن یا انجام ندادن کاری است. در واقع همانطور که از نامش پیداست، عقد عهدی قراردادی است که حقی عینی برای یک طرف قرارداد ایجاد می کند و تعهدی را نیز بر گردن طرف دیگر قرار می دهد. مثلا اگر به موجب عقدی قرار باشد که شخصی خودروی دیگری را تعمیر کند، عقد عهدی به وجود آمده است.

عقد عهدی، تعهدی برای انجام دادن یا انجام ندادن کاری ایجاد می کند.

تفاوت عقد تملیکی و عقد عهدی

تا اینجا تعریفی از دو نوع عقد مورد اشاره ارائه کردیم. عقد تملیکی موجب انتقال ملکیت و عقد تعهدی موجب ایجاد تعهد و حق دینی می شد. اکنون باید تفاوت های این دو قرارداد را بررسی کنیم.

• تفاوت در آثار و احکام آن ها: آثاری که این دو نوع عقد به وجود می آورند و احکام مربوط به آن ها متفاوت هستند. به عنوان مثال در عقد تملیکی باید مورد معامله در زمان قرارداد وجود داشته باشد اما در عقد عهدی لزومی ندارد و می تواند بعدا به وجود بیاید. به عنوان مثال اگر شما یک دست مبلمان را سفارش دهید تا آن را بسازند و سپس به منزلتان ارسال کنند، نوعی عقد عهدی به شمار می رود و صحیح است، با اینکه در زمان وقوع عقد مبلمانی وجود نداشته است.
• تفاوت در نوع حقی که ایجاد می کنند: در عقد تملیکی برای متعهدله (کسی که به نفع او تعهد شده) حق عینی به وجود می آید که به وسیله آن می تواند هر متصرفی را مورد تعقیب قرار دهد. اما در عقد عهدی حق دینی برای متعهدله ایجاد می گردد که به وسیله آن فقط می تواند انجام دادن یا انجام ندادن کاری را از شخص متعهد طلب کند.
• تفاوت در موضوع آن ها: بارز ترین تفاوت این دو نوع عقد، موضوع آن هاست که یکی انتقال مالکیت است و دیگری انجام یا انجام ندادن کاری می باشد.