عقد خیاری چیست و چه شرایطی دارد؟

پیش از آنکه به تعریف عقد خیاری بپردازیم، لازم است در مورد دو نوع عقد لازم و عقد جایز توضیحاتی را ارائه دهیم. زیرا آشنایی با این دو عقد، برای درک بهتر عقد خیاری ضروری است.

تعریف عقد لازم و جایز

به طور خلاصه، به قراردادهایی جایز گفته می شود که طرفین معامله هر وقت که بخواهند بتوانند آن را بدون رضایت طرف مقابل فسخ کنند. اما در قرارداد لازم هیچ یک از طرفین حق فسخ معامله را ندارند، مگر به موجب قانون.

برای دریافت راهنمایی بیشتر در مورد این عقود و تفاوت آن ها، می توانید این مقاله را مطالعه نمایید: عقد لازم و عقد جایز و تفاوت آن ها با یکدیگر

عقد خیاری

اکنون که با عقود لازم و جایز آشنا شدیم، می توانیم به تعریف قراردادهای خیاری بپردازیم. خیار به معنی اختیار است و در اینجا یعنی داشتن اختیار فسخ معامله. همانطور که گفتیم، در عقود جایز این اختیار برای طرفین معامله یا یکی از آن ها وجود دارد، بنابراین عقد خیاری مختص عقود لازم است.

مستند قانونی این عقد در قانون مدنی به شرح زیر است:

ماده ۱۸۸ قانون مدنی

عقد خیاری آن است که برای طرفین یا یکی از آن ها یا برای ثالثی اختیار فسخ باشد.

همانطور که از ماده ذکر شده پیداست، در اینگونه از عقود برای طرفین معامله یا شخصی دیگر اختیار فسخ معامله ایجاد می شود، که به آن خیار شرط نیز می گویند.

نکته مهم در این قراردادها آن است که خیار فسخ معامله الزاما باید به مدت مشخصی محدود شود. در صورتی که برای آن مدتی تعیین نشده باشد، شرط و عقد باهم باطل می شوند.

نکته مهم دیگری که در عقود خیاری باید به آن توجه داشت این است که مالکیت از زمان انعقاد قرارداد ایجاد می شود، نه از زمان انقضای حق فسخ. به عنوان مثال در صورتی که خودرویی را به شخصی بفروشید و در قرارداد اختیار فسخ معامله برای خریدار را تا ۳ ماه دیگر تعیین کرده باشید، خودرو از زمان انعقاد قرارداد مالک خودرو می شود، اما تا مدت تعیین شده می تواند معامله را برهم بزند.