عقد معین و عقد نامعین چه هستند و تفاوتشان در چیست؟

شکی نیست که بخش اعظمی از عالم حقوق به عقود و قراردادها اختصاص دارد. تفاوتی ندارد که چگونه و به چه سبکی زندگی می کنید، قطعا در زندگی خود با عقود و قرار دادها سر و کار خواهید داشت. دسته بندی های متعددی برای عقود در نظر گرفته شده است که یکی از مهم ترین موارد آن ها گروه بندی عقود به عقد معین و عقد نامعین است.

در ماده ۱۰ قانون مدنی آمده است که:

ماده ۱۰ قانون مدنی

قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد، نافذ است.

در واقع قانون گذار در این ماده قراردادهای خصوصی را به شرطی که مخالف صریح قانون نباشند، معتبر دانسته است. در ادامه با پیگرد همراه باشید تا بیشتر در مورد این دو نوع عقد و تفاوتشان توضیح دهیم.

تعریف عقد معین

احتمالا نام عقودی مانند بیع، اجاره، وکالت، عاریه، هبه و… را بارها شنیده اید. این نام ها در قانون تعریف مشخصی دارند و برای هریک از آن ها تعریف و شرایط مخصوصی در قانون وجود دارد. به عنوان مثال خیارات فسخ معامله (مانند خیار تدلیس) به عقود معین تعلق دارند. به این گونه عقود، عقد معین گفته می شود. شاید بهتر باشد بگوییم که این گونه عقود در قانون نام معینی دارند و باید بر طبق توضیحاتی در قانون برای آن ها تعریف شده است تنظیم شوند.

تعریف عقد نامعین

بر اساس ماده قانونی فوق، هر نوع قراردادی که از عقود معین نباشد و مخالف صریح قانون نباشد، معتبر است و به آن ها عقد نامعین گفته می شود. قانونگذار برای اینگونه عقود تعریف و شرایط خاصی را در نظر نگرفته است و صرفا به اینکه مخالفتی با قانون نداشته باشند، بسنده کرده است. البته لازم به ذکر است که هم عقد معین و هم عقد نامعین باید دارای شرایط عمومی قراردادها باشند. اما شرایط اختصاصی مخصوص به عقود معین است.

تشخیص عقد معین و نامعین

اینکه قراردادی منعقد شود و طرفین نام یکی از عقود (مانند بیع و…) را بر آن بگذارند، تضمین کننده این نیست که آن قرارداد از نوع معین طلقی شود. تشخیص اینکه عقدی معین است یا نامعین، کاملا بر عهده قاضی است. قاضی با توجه به مفاد قرارداد و شرایطی که تنظیم شده است مشخص کننده نوع قرارداد خواهد بود.

تفاوت عقد معین و عقد نامعین

دو تفاوت عمده در میان این دو دسته از عقود وجود دارد که عبارتند از:

• اگر در قرارداد به موضوعی اشاره نشده باشد: اگر در مفاد قرارداد معینی به موضوعی اشاره نشده باشد و در واقع در مورد آن سکوت شده باشد، با رعایت یک سری شرایط تکلیف آن موارد را مشخص کرد. اما در عقود نامعین چنین امکانی وجود نداشته و قاضی با توجه به همان قرارداد به قضیه رسیدگی می کند. به عنوان مثال اگر در عقد بیع، زمان تحویل مبیع مشخص نشده باشد، می توان با مراجعه به دادگاه نسبت به تعیین و تکلیف آن اقدام کرد، زیرا عقد بیع از عقود معین است.
• داشتن مقررات و شرایط مشخص: برای آنکه یک عقد نامعین صحت داشته باشد، کافیست شرایط عمومی قراردادها را رعایت کرده باشد، اما در صورتی که یک عقد معین علاوه بر شرایط عمومی قراردادها، شرایط مخصوص به آن عقد را نداشته باشد، یا اعتبار ندارد و یا از عقود معین خارج می شود و به عقود نامعین تبدیل می شود. زیرا تمام شرایط عقود معین باید رعایت شده باشند.

اگر در این زمینه تجربه ای دارید، می توانید در بخش نظرات آن را با دیگران به اشتراک بگذارید.